STRESZCZENIE
Celem pracy było określenie indukcji mikrojąder w retikulocytach i erytrocytach polichromatycznych myszy pod wpływem subchronicznej ekspozycji na promieniowanie X, nonylofenol (NF) lub na skojarzone działanie obu czynników. Myszy Pzh: SFIS narażane były przez 8 tygodni, 5 razy w tygodniu. Dawki wynosiły 0.05 Gy lub 0,10 Gy promieniowania X, 25 mg/kg mc lub 50 mg/kg mc nonylofenolu, a w przypadku skojarzonego działania 0,05 Gy + 25 mg/kg mc NF lub 0,10 Gy + 50 mg/kg mc NF. Zarówno promieniowania X, jak i NF działając oddzielnie indukowało powstawanie mikrojąder w retikulocytach i erytrocytach polichromatycznych myszy. Skojarzone działanie obu czynników w retikulocytach krwi obwodowej oraz w erytrocytach polichromatycznych szpiku kostnego indukowało zwiększoną częstość występowania mikrojąder w porównaniu do efektów działania każdego z czynników oddzielnie. W retikulocytach szpiku kostnego skojarzone działanie obu czynników w małych dawkach (0,05 Gy + 50 mg/kg mc NF) powodowało zwiększenie efektu mutagennego. Natomiast, w przypadku skojarzenia obu czynników w większych dawkach (0,10 Gy + 50 mg/kg mc NL), nonylofenol może wywierać efekt ochronny w stosunku do DNA retikulocytów powodując zmniejszenie uszkodzeń indukowanych przez promieniowanie X.

ABSTRACT
The aim of the research was to investigate the level of micronuclei induction in reticulocytes and polychromatic erythrocytes of mice following subchronic exposure to X-rays, nonylphenol (NP) or to a combination of both. Male mice Pzh:SFIS were exposed during 8 weeks, 5 day per week to doses 0.05 Gy and 0.10 Gy of X-rays, 25 mg/kg mc and 50 mg/kg bw of nonylphenol as well as to 0.05 Gy + 25 mg/kg bw NP and 0.10 Gy + 50 mg/kg bw NP for combined exposure. Both X-rays and NP, acting alone induced micronuclei in reticulocytes and in polychromatic erythrocytes of mice. Combined X-rays-NF exposure of peripheral blood reticulocytes and bone marrow polychromatic erythrocytes caused enhanced frequency of micronuclei compared to the effect of each agent alone. In bone marrow reticulocytes, combined exposure in lower dose (0.05 Gy + 25 mg/kg bw NP) induced enhanced mutagenic effect. Contrary, after combined exposure to both agents in higher doses (0.10 Gy + 50 mg/kg bw NP), nonylphenol may protected DNA of reticulocytes against damage induced by X-rays.