STRESZCZENIE
Czynności płciowe u człowieka i zwierząt regulowane są m.in. przez estrogeny (hormony sterydowe) wśród których głównym żeńskim hormonem płciowym jest 17–betaestradiol. Poza estrogenami endogennymi, na człowieka oddziaływują również inne związki wykazujące aktywność estrogenną. Są to m.in. fitoestrogeny, estrogeny grzybowe oraz ksenoestrogeny. Fitoestrogeny to związki naturalnie występujące w żywności pochodzenia roślinnego. Są strukturalnie i funkcjonalnie podobne do estradiolu. Uważa się, że fitoestrogeny mogą zapobiegać lub łagodzić skutki schorzeń związanych z niedoborem estrogenów w organizmie, takich jak naczynioruchowe objawy menopauzy, choroby sercowo-naczyniowe, osteoporoza, a także nowotwory piersi, jelit, macicy czy też jajników. W pracy przedstawiono przegląd literatury obejmującej zagadnienia związane z naturalną zawartością w żywności związków należących do grupy fitoestrogenów. Omówiono ich podział, występowanie w żywności a także aspekty żywieniowe i zdrowotne. Dostępne dane potwierdzają pozytywne oddziaływanie fitoestrogenów na człowieka a soję, zawierającą przede wszystkim izoflawony - genisteinę i daidzeinę, wskazują jako ich główne źródło.

ABSTRACT
The steroid hormone oestrogen influences female and male reproductive system. 17-betaoestradiol is the major human oestrogen. Phytoestrogens are naturally occurring oestrogens in many foods of plant origin. They are structurally and functionally similar to 17-beta-oestradiol or produce estrogenic effects. It is suggested that phytoestrogens could lower risk of diseases accompanied woman in meno- and postmenopausal stage. They are considered to decrease risk of breast, endometrial and ovarian cancer, osteoporosis, cardiovascular disease. This report presents the literature review on nutritious and health aspects connected with phytoestrogens. Generally authors confirm the possibility of beneficial health effects of phytoestrogens in humans.