STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Jedną z głównych przyczyn wysokiej zachorowalności i umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia jest nieprawidłowe żywienie, a w tym nie tylko całkowita zawartość tłuszczu w diecie, ale również rodzaj kwasów tłuszczowych.
Cel pracy. Określenie zależności między spożyciem tłuszczu, w tym poszczególnych kwasów tłuszczowych a parametrami profilu lipidowego u osób z BMI > 25 kg/m2.
Materiał i metoda.Badania przeprowadzono w grupie 150 pacjentów w wieku 20-65 lat ze wskaźnikiem BMI>25 kg/m2. Informacje na temat sposobu żywienia zebrano za pomocą kwestionariusza ankietowego oraz metodą wywiadu 24-godzinnego. Na tej podstawie obliczono wartość odżywczą jednodniowych jadłospisów używając programu komputerowego Dieta 4.0. Wyliczenia poddano analizie statystycznej przy pomocy programu Statistica.
Wyniki. Wartość energetyczna analizowanych całodziennych racji pokarmowych (CRP) wynosiła średnio 2579,2 ± 786,2 kcal, w tym zawartość tłuszczu ogółem równa była 103,3 ± 45,7 g, co stanowiło 34,6 ± 8,5% energii CRP. Zauważono, iż wraz ze wzrostem BMI zwiększa się spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych (p<0,001). Nie wykazano korelacji między spożyciem SFA a CCH, natomiast zaobserwowano ujemną korelację między spożyciem kwasu stearynowego (C18:0) a stężeniem HDL-C (p < 0,05). Wykazano ujemną korelację między spożyciem MUFA, w tym kwasu oleinowego C18:1, a stężeniem TC (p<0,05) i LDL-C. Odnotowano ujemną korelację między PUFA a TC i LDL-C oraz między C20:4 a HDL-C i C18:2 a LDL-C.
Wnioski. Wpływ na profil lipidowy ma nie tylko ogólne spożycie tłuszczu, ale również struktura spożycia kwasów tłuszczowych. Nieodpowiednie proporcje SFA, MUFA, PUFA oraz zawartość w diecie TFA negatywnie wpływa na stężenie lipoprotein w osoczu.

ABSTRACT
Background. Many epidemiologic, experimental, and clinical studies have shown that the amounts and type of fat in the diet influence plasma lipid levels. Dietary fat has been shown to have a role in cardiovascular diseases.
Objective. The purpose of this study was to describe the relationship between dietary fatty acids and serum lipids in 150 overweight adults.
Material and method. The examinations were performed in 150 adults, aged from 25 to 65 years with overweight and obese. Fat intakes are estimated from one 24-hour dietary recall interview. Data obtained with 24-hour questionnaire method were calculated with computer program Dieta 4. Statistical analysis was performed using a computer program Statistica.
Results. Mean energy intake amounted 2579.2 ± 786.2 kcal per day. The fat intake provided 34.6 ± 8.5% of total energy, including saturated fatty acid – 13.6% of total energy. Saturated fatty acids was not correlated with lipid profiles. Stearic acid was inversely correlated with the high-density lipoprotein. There were no signifificant associations between stearic acid and total cholesterol and plasma LDL cholesterol. Monounsaturated fat, including the oleic acid were affected lipid profiles by decreased total cholesterol and LDL-C. PUFA was correlated with decreased total cholesterol and plasma LDL cholesterol. Inverse correlation between arachidonic acid and HDL-C and between linoleic acid and LDL-C was observed.
Conclusions. This study indicates that the type of fat, but not only the total amount of fat, predicts serum cholesterol and its fractions levels. The proportion of SFA, MUFA, PUFA in diet determines their effect on serum lipids profile.