ABSTRACT
Background. Celiac disease is an autoimmune disease that affects about 1% of the European population and 0.3–1.3% of the world’s population. The only method of treatment is introduction of a gluten-free diet.
Objective. The aim of the study was to assess the nutrition of adolescents with celiac disease and to assess their nutritional status.
Materials and methods. The study group comprised 24 patients with diagnosed celiac disease. The diagnosis was based on biopsy, serological tests and, in some cases, genetic tests. Anthropometric measurements included height, which was respectively 161.9 ±12.43 cm in boys and 163.6 ±9.03 cm in girls, and body weight oscillating between 56.55 ±16.24 kg for boys and 52.62 ±10.92 kg for girls. To assess the way of nutrition used an individually prepared questionnaire including an interview from the last 24 h. The menus were analyzed using the Dieta 5d program. The statistical analysis of the data was made using Statistica 12 program.
Results. Gluten-free diet contributes to the occurrence of caloric deficiencies up to 36%. It was found inadequate intake of dietary fiber, for girls 15.45 ±9.84 g and 14.41 ±4.73 g for boys. It has been observed too low intake of ingredients such as calcium (565.65 ±347.41 mg), magnesium (223.41 ±73.84 mg), vitamin D (1.34 ±1.28 μg) and E (5.05 ±2.32 mg) as well as potassium (2848.67 ±1132.07 mg), iron (7.62 ±2.05 mg), zinc (7.11 ±2.41 mg) and thiamine (0.87 ±0.38 mg). The ingredients such as riboflavin, niacin, pyridoxine, cobalamin, and vitamins C and A were consumed in the right amount.
Conclusions. Incorrectly used gluten-free diet may contribute to the recurrence of the disease. Chronic inadequate intake of fiber can lead to constipation. A deficiency of many nutrients can result in impaired development of the young organism such as anemia, growth retardation or osteoporosis.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Celiakia należy do chorób autoimmunologicznych, która dotyka ok. 1% populacji Europy oraz 0,3–1,3% populacji światowej. Jedyną metodą leczenia jest zastosowanie diety bezglutenowej.
Cel. Celem badania była ocena sposobu żywienia nastolatków z chorobą trzewną oraz ocena ich stanu odżywienia.
Materiały i metody. Grupę badaną stanowiło 24 pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą trzewną. Diagnozę postawiono na podstawie biopsji, badań serologicznych oraz w niektórych przypadkach badań genetycznych. Pomiary antropometryczne obejmowały wzrost, który wynosił odpowiednio 161,9 ±12,43 cm u chłopców oraz 163,6 ±9,03 cm u dziewcząt a także masę ciała oscylującą pomiędzy 56,55 ±16,24 kg u chłopców oraz 52,62 ±10,92 kg u dziewcząt. Do oceny sposobu żywienia wykorzystano indywidulanie przygotowaną ankietę obejmującą wywiad z ostatnich 24 godzin. Jadłospisy analizowano za pomocą programu dietetycznego Dieta 5d. Analizę statystyczną wykonano w programie Statistica 12.
Wyniki. Dieta bezglutenowa wprowadzała niedobory kaloryczne sięgające nawet 36%. Stwierdzono niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego wynoszące dla dziewcząt 15,45 ±9,84 g oraz 14,41 ±4,73 g dla chłopców. Zaobserwowano zbyt niskie spożycie wapnia (565,65 ±347,41 mg), magnezu (223,41 ±73,84 mg), witamin D (1,34 ±1,28 μg) i E (5,05 ±2,32 mg) oraz kwasu foliowego (190,8 ±69,91 μg) a także potasu (2848,67 ±1132,07 mg), żelaza (7,62 ±2,05 mg), cynku (7,11 ±2,41 mg) i tiaminy (0,87 ±0,38 mg).
W odpowiedniej ilości były spożywane takie składniki jak ryboflawina, niacyna, pirydoksyna, kobalamina oraz witaminy C i A.
Wnioski. Nieprawidłowo prowadzona dieta bezglutenowa może przyczynić się do wystąpienia nawrotów choroby. Przewlekłe niedostateczne spożycie błonnika może prowadzić do wystąpienia zaparć. Należałoby wdrożyć suplementację witaminy D, wapnia oraz magnezu a także wzbogacić dietę w foliany oraz witaminę E a także potas, żelazo i cynk. Niedobór wielu składników odżywczych może skutkować zaburzeniami rozwoju młodego organizmu takim jak niedokrwistość, zatrzymanie wzrostu czy osteoporoza.