ABSTRACT

Background. Fish and marine animals fat is a source of unique long chain polyunsaturated fatty acids (LC-PUFA): eicosapentaenoic (EPA), docosahexaenoic (DHA) and dipicolinic (DPA). These compounds have a beneficial influence on blood lipid profile and they reduce the risk of cardiovascular diseases, atherosclerosis and disorders of central nervous system. The proper ratio of n-6/n-3 fatty acids in diet is necessary to maintain a balance between the effects of eicosanoids synthesized from these acids in the body.

Objective. The aim of this study was the evaluation of total fat and cholesterol content and percentage of fatty acids in selected commercial smoked marine fish.

Material and methods. The studied samples were smoked marine fish such as: halibut, mackerel, bloater and sprat. The percentage total fat content in edible muscles was evaluated via the Folch modified method. The fat was extracted via the Bligh–Dyer modified method. The enzymatic hydrolysis was used to assesses cholesterol content in samples. The content of fatty acids, expressed as methyl esters, was evaluated with gas chromatography.

Results. The average content of total fat in 100 g of fillet of halibut, mackerel, bloater and sprat amounted respectively to: 14.5 g, 25.7 g, 13.9 g and 13.9 g. The average content of cholesterol in 100 g of halibut, mackerel, bloater and sprat was respectively: 54.5 mg, 51.5 mg, 57.5 mg and 130.9 mg. The amount of saturated fatty acids (SFA) was about ¼ of total fatty acids in the analyzed samples. The oleic acid (C18:1 n-9) was the major compound among monounsaturated fatty acids (MUFA) and amounted to 44% of these fatty acids. The percentage of polyunsaturated fatty acids (PUFA) in halibut, mackerel, bloater and sprat was respectively: 31.9%, 45.4%, 40.8% and 37.0%. The percentage of n-3 PUFA in mackerel and bloater was 30.1% and 30.2%, while in halibut and sprat was lower and amounted to 22.5% and 25.6%, respectively.

Conclusions. In terms of nutritional magnitude the meat of mackerel and herring, compared to the meat of sprat and halibut has a much better n-3 PUFA content, while relatively low content of cholesterol.

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Tłuszcz pochodzący z ryb i zwierząt morskich zawiera unikalne długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (ang.: long chain polyunsaturated fatty acids, LC-PUFA), tj. kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Wpływają one korzystnie na profil lipidowy krwi, zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, miażdżycy, nowotworów oraz zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego. Odpowiednia proporcja kwasów tłuszczowych n-6/n-3 w diecie jest niezbędna dla zachowania równowagi pomiędzy skutkami działania eikozanoidów, powstających z tych kwasów w organizmie.

Cel. Celem badania była ocena zawartości tłuszczu ogółem i cholesterolu oraz procentowego udziału kwasów tłuszczowych w wybranych wędzonych rybach morskich, dostępnych w handlu detalicznym.

Materiał i metody. Materiał do badań stanowiły morskie ryby wędzone tj.: halibut, makrela, pikling i szproty. Zawartość procentową tłuszczu całkowitego w tkance mięsnej oznaczono zmodyfikowaną metodą Folch’a. Tłuszcz rybi wyekstrahowano za pomocą zmodyfikowanej metody Bligh’a–Dyer’a. Zawartość cholesterolu oznaczono metodą enzymatycznej hydrolizy. Skład kwasów tłuszczowych w postaci estrów metylowych oznaczono metodą chromatografii gazowej.

Wyniki. Średnia zawartość tłuszczu w 100 g filetów z halibuta, makreli, śledzia-piklinga i szprotach wynosiła odpowiednio: 14,5 g, 25,7 g, 13,9 g i 13,9 g. Średnia zawartość cholesterolu w 100 g halibuta, makreli, piklinga i szprotach wynosiła odpowiednio: 54,5 mg, 51,5 mg, 57,5 mg i 130,9 mg. Kwasy tłuszczowe nasycone (NKT) stanowiły ¼ sumy wszystkich kwasów tłuszczowych (KT). Dominującym KT jednonienasyconym (JNKT) był kwas oleinowy (C18:1 n-9) i stanowił około 44% udziału wszystkich JNKT. Udział wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) w halibucie, makreli, piklingu i szprotach wynosił odpowiednio: 31,9%, 45,4%, 40,8% i 37,0%. Udział WNKT n-3 w makreli i piklingu był zbliżony i wynosił odpowiednio 30,1% i 30,2%, natomiast w halibucie i szprotach był niższy i wynosił odpowiednio 22,5% i 25,6%.

Wnioski. Pod względem dietetycznym mięso makreli i śledzia, w porównaniu do mięsa halibuta i szprota charakteryzuje się znacznie lepszym udziałem WNKT n-3, przy jednoczesnej stosunkowo niewielkiej zawartości cholesterolu.