ABSTRACT
Background. Many studies documented an increase in the alcohol consumption among athletes, particularly among representatives of some disciplines, such as team sports.
Objective. The aim of the study was to analyse the consumption of alcohol beverages among Polish elite team sport athletes, depending on their sex, age and selected personality traits (general self-efficacy and health locus of control).
Material and Methods. The study included 517 Polish team sport athletes (251 women an 266 men). The subjects were examined with an original alcoholic beverage intake survey, General Self-Efficacy Scale (GSES) and Multidimensional Health Locus of Control Scales (MHLC). Relationship between the intake of alcoholic beverages and explanatory variables (sex, age, psychological traits) was determined on multivariate analysis of variance and analysis of regression.
Results. Beer turned out to be an alcoholic beverage which the surveyed athletes consumed most often (a few times per month on average). Wine, spirits and alcoholic cocktails were consumed less often (once a month on average). Multivariate analysis showed that consumption of wine, including dry wine, increased significantly with age of the study subjects (p<0.001). Women significantly less frequently considered beer and vodka (p<0.001), whereas men significantly less often preferred wine (p<0.05). The level of general self-efficacy did not influence the intake of alcoholic beverages (p>0.05). Lower levels of Internality were associated with less frequent consumption of beer (p<0.001), and lower scores for Powerful Others with lower intakes of dry wine (p<0.001) and vodka (p<0.01). Lower scores for Chance showed a significant association with lesser preference for alcoholic cocktails (p<0.05).
Conclusions. The frequency and structure of otherwise relatively limited intake of alcoholic beverages among elite team sport athletes were influenced by their sex, age and health locus of control.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Liczne prace wskazują na wzrastające spożycie alkoholu przez sportowców, ze wskazaniem na szczególne jego rozpowszechnienie w niektórych dyscyplinach sportu, w tym w grach zespołowych.
Cel. Celem badań była analiza częstości konsumpcji napojów alkoholowych w zależności od płci i wieku oraz wybranych cech osobowości (uogólnionego poczucia własnej skuteczności i umiejscowienia poczucia kontroli zdrowia) w grupie sportowców wyczynowo trenujących gry zespołowe.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 517 polskich sportowców trenujących gry zespołowe (251 kobiet i 266 mężczyzn). W badaniach zastosowano: autorski kwestionariusz częstości spożycia napojów alkoholowych oraz Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) i Wielowymiarową Skalę Umiejscowienia Kontroli Zdrowia (MHLC). Ocenę częstości konsumpcji napojów alkoholowych w zależności od analizowanych zmiennych (płci i wieku oraz cech psychologicznych) przeprowadzono z zastosowaniem wieloczynnikowej analizy wariancji z analizą regresji.
Wyniki. Spośród napojów alkoholowych badani sportowcy ogółem najczęściej (średnio kilka razy w miesiącu) spożywali piwo, a rzadziej (średnio raz miesiącu) wino, napoje wysokoprocentowe i koktajle alkoholowe. Analiza wieloczynnikowa wykazała, że wraz z wiekiem badanych osób wzrastało spożycie wina, w tym wina wytrawnego (p<0,001). Kobiety istotnie rzadziej wybierały piwo i wódkę (p<0,001), a mężczyźni wino (p<0,05). Poziom uogólnionej własnej skuteczności nie wykazywał związku z częstością spożycia napojów alkoholowych (p>0,05). Niski poziom wewnętrznej kontroli zdrowia był istotnie związany z mniejszą częstością konsumpcji piwa (p<0,001), a niski poziom kontroli zdrowia umiejscowionej w innych osobach był istotnie związany z mniejszą konsumpcją wina wytrawnego (p<0,001) i wódki (p<0,01). Niski poziom kontroli zdrowia umiejscowionej w przypadku był istotnie związany z mniejszą konsumpcją koktajli alkoholowych (p<0,05).
Wnioski. Relatywnie ograniczona skala konsumpcji napojów alkoholowych wśród sportowców wyczynowo trenujących dyscypliny zespołowe wykazywała zróżnicowaną częstość i strukturę w zależności od płci i wieku oraz umiejscowienia poczucia kontroli zdrowia.