ABSTRACT
The role of dietitians is to counsel patients on special dietary modifications, develop dietary plans and provide dietary advice for healthy lifestyle in order to promote health and prevent disease. As lifestyle changes have become a primary reason for the increasing prevalence of non-communicable diseases in recent decades, it appears that nutritional therapy should play an important role in the multidisciplinary healthcare system. The aim of the review was to evaluate the role of nutritional support provided by dietitians in the prevention and treatment of chronic diseases in terms of its clinical and cost-effectiveness, according to their range of activity and qualifications. The evaluation was based on the review of the current literature. The costs of the treatment of non-communicable diseases encompass the costs of the treatment of the disease itself, costs of its complications and costs resulting from the decline of the productivity of patients. The results of studies indicate that nutritional support provides not only clinical but also cost benefits in the prevention and treatment of various non-communicable diseases. Every €1 spend on dietary counseling of patients with obesity or obesity-related diseases approximately returns a net €14 to €63 over a period of five years. Dietitians appear to be more effective in counseling overweight or obese patients with present risk factors compared to other specialists, however the barriers to accessing a qualified dietitian and problems with the reimbursement for services still exist. As adequate professional qualifications of dietitians appear to be an important factor determining the effectiveness of implemented dietary care, an additional training courses for dietitians and enhanced cooperation of hospitals and medical universities are needed.

STRESZCZENIE
Rola dietetyka polega na pomaganiu pacjentom we wdrażaniu odpowiednich zmian w sposobie żywienia, opracowywaniu indywidualnych jadłospisów, a także poradnictwie żywieniowym w zakresie zdrowego stylu życia w celu zachowania zdrowia i prewencji chorób. Ponieważ zmiany stylu życia stały się w ostatnim czasie główną przyczyną rosnącej liczby zachorowań na choroby niezakaźne, wydaje się, że poradnictwo żywieniowe powinno odgrywać istotną rolę w multidyscyplinarnym systemie opieki zdrowotnej. Celem artykułu była ocena roli wsparcia żywieniowego udzielanego przez dietetyków w prewencji i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych w kontekście jej efektywności klinicznej i ekonomicznej, w zależności od zakresu działania i kwalifikacji posiadanych przez specjalistów z zakresu żywienia. Oceny dokonano na podstawie danych uzyskanych z przeglądu piśmiennictwa naukowego z ostatnich lat. Koszty leczenia chorób przewlekłych ogółem obejmują takie składowe jak: koszty leczenia samej choroby, koszty leczenia powstałych komplikacji oraz koszty wynikające z utraty produktywności pacjentów. W badaniach wykazano, że prowadzenia terapii żywieniowej związane jest z nie tylko klinicznymi, ale również ekonomicznymi korzyściami w prewencji i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych. Każde 1 euro wydane na poradnictwo dietetyczne pacjentów z otyłością lub chorobami wynikającymi z nadmiernej masy ciała skutkuje zyskiem netto w wysokości nawet 14-63 euro w ciągu pięciu lat. Dietetycy wydają się być bardziej skuteczni w prowadzeniu terapii żywieniowej w grupie pacjentów z nadwagą lub otyłością z istniejącymi czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w porównaniu z innymi specjalistami ochrony zdrowia, jednak nadal istotny problem stanowi brak dostępności do wykwalifikowanych dietetyków oraz brak możliwości zwrotu kosztów poradnictwa żywieniowego. Jako że odpowiednie kwalifikacje zawodowe dietetyków wydają się być ważnym czynnikiem decydującym o efektywności prowadzonej terapii, niezbędne jest wprowadzenie kursów doszkalających dla dietetyków oraz zintensyfikowanie współpracy pomiędzy szpitalami i uczelniami medycznymi.