ABSTRACT
Gastroesophageal reflux disease (GERD) is one of the most common diseases of the upper gastrointestinal tract. The most characteristic symptom of the disease is heartburn, which occurs at least once a week. The prevalence of the disease varies and, depending on the region of the world, it may affect from a few to over 30% of an adult population. It is estimated that in Poland this disease may affect up to 35.5% of adults reporting abdominal ailments. If untreated, the disease can lead to serious complications including precancerous conditions and esophageal adenocarcinoma. Pharmacotherapy is considered as the first-line treatment in GERD patients but lifestyle modifications, including diet changes, are an important element supporting the treatment of the disease. Many factors may contribute to the development of the disease. Among them, there are non-modifiable factors such as age, sex or genetic factors and modifiable factors, e.g. lifestyle, diet, excessive body weight. This review focuses on GERD risk factors related to lifestyle and nutrition that include both dietary components and nutritional behaviour. Lifestyle risk factors that may contribute to GERD symptoms include excessive body weight, particularly obesity, moderate/high alcohol consumption, smoking, postprandial and vigorous physical activity, as well as lack of regular physical activity. Many studies indicate fatty, fried, sour, spicy food/products, orange and grapefruit juice, tomatoes and tomato preserves, chocolate, coffee/tea, carbonated beverages, alcohol as triggers for GERD symptoms. 
Eating habits such as irregular meal pattern, large volume of meals, eating meals just before bedtime may correlate with the symptoms of GERD. The role of lifestyle, diet and eating habits as risk factors for GERD is not clearly understood, and the results of the available studies are often contradictory. Determination of modifiable risk factors for this disease and its symptoms is important for effective dietary prevention and diet therapy of GERD.

STRESZCZENIE
Choroba refluksowa przełyku jest jedną z częstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, a jej typowym objawem jest zgaga występująca co najmniej raz w tygodniu. Rozpowszechnienie choroby jest zróżnicowane i w zależności od regionu świata może dotyczyć od kilku do ponad 30% dorosłej populacji. Z szacunkowych danych krajowych wynika, że choroba występuje u 35,5% dorosłych Polaków uskarżających się na dolegliwości brzuszne. Nieleczona choroba może prowadzić do poważnych powikłań włącznie ze zmianami przednowotworowymi przełyku i rakiem gruczołowym przełyku. Podstawową metodą leczenia choroby refluksowej przełyku jest farmakoterapia, jednak modyfikacja stylu życia, w tym sposobu żywienia, jest ważnym elementem wspomagającym terapię choroby. Jej rozwojowi może sprzyjać wiele czynników. Wśród nich można wymienić czynniki niemodyfikowalne takie jak wiek, płeć, czynniki genetyczne oraz czynniki modyfikowalne m.in. styl życia, sposób żywienia, nadmierną masę ciała. W niniejszym przeglądzie skupiono się na czynnikach ryzyka choroby związanych ze stylem życia i sposobem żywienia uwzgledniającym zarówno składniki diety jak również zachowania żywieniowe. Elementy stylu życia, które mogą przyczyniać się do wystąpienia choroby i jej objawów obejmują nadmierną masę ciała, zwłaszcza otyłość, umiarkowane/wysokie spożycie alkoholu, palenie tytoniu, po posiłkową i energiczną aktywność fizyczną, ale także brak regularnej aktywności fizycznej. Wiele badań wskazuje na tłuste, smażone, kwaśne, pikantne potrawy/produkty, sok pomarańczowy i grejpfrutowy, pomidory i przetwory pomidorowe, czekoladę, kawę, herbatę, napoje gazowane, alkohol jako czynniki wywołujące objawy GERD.
Nawyki żywieniowe, takie jak nieregularne spożywanie posiłków, spożywanie posiłków o dużej objętości, spożywanie posiłku przed snem, mogą korelować z objawami GERD. Rola stylu życia, diety i zwyczajów żywieniowych jako czynników ryzyka choroby refluksowej przełyku nie jest jednak jednoznacznie wyjaśniona, a wyniki dostępnych badań są często sprzeczne. Poznanie modyfikowalnych czynników ryzyka choroby refluksowej przełyku i jej objawów ma znaczenie praktyczne i jest istotne w celu realizacji skutecznej dietoprofilaktyki i dietoterapii choroby.