ABSTRACT
Background. Athletic performance can be substantially enhanced with supplements and functional food which are considered by scientists as efficient, safe and legal, such as protein, carbohydrate and protein-carbohydrate supplements, isotonic sports drinks, carbohydrate-protein bars, carbohydrate bars, creatine and caffeine.
Objective. The study is aimed at an analysis and evaluation of the prevalence of using effective ergogenic aids (creatine, caffeine, isotonic drinks, carbohydrates, and proteins) in a group of Polish professional athletes.
Material and Methods. The research was conducted on 600 athletes (216 women, 384 men) practicing various sports disciplines; the younger group (18-23 years old) consisted of 307 people, while the older one (24-35 years old) was comprised of 293 subjects. A questionnaire was used with questions concerning the frequency and types of consumed supplements.
Results. Nearly half of the athletes (48,2%) admitted to taking supplementation, of which 36.7% consumed the supplements occasionally and 11.5% continually. The majority of the group (75.4%) claimed to be consuming isotonic drinks, which were the most commonly chosen nutritional aid enhancing physical performance, most frequently supplementing the diet in a continuous manner (41.2%). The least frequently used supplement was creatine, chosen by only one in three interviewees (34,5%). The ergogenic aids were used more often by men than women (50.5% vs. 44.1%), and so were nutrients based on proteins (51.8% vs. 32.0%), carbohydrates (60.7% vs. 46.8%), protein-carbohydrates (45.6% vs. 32.9%), as well as creatine (39.8% vs. 25.0%). The studies showed the inessential difference in the frequency of taking supplementation based on the interviewees’ age (0.4%).
Conclusions. Competitors who use supplements over those who choose not to, seems to reflect the continuous lack of the athletes’ sufficient awareness of the effectiveness, safety, and health benefits of dietary supplementation that enhances physical performance.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. We wspomaganiu zdolności wysiłkowych istotną rolę odgrywają suplementy i odżywki bezsprzecznie uznane przez środowiska naukowe za skuteczne, bezpieczne i legalne, tj. odżywki białkowe, węglowodanowe, białkowo- -węglowodanowe, płyny izotoniczne, batony węglowodanowo-białkowe, węglowodanowe, kreatyna i kofeina.
Cel. Celem badań była analiza i ocena rozpowszechnienia stosowania skutecznych substancji ergogenicznych (kreatyna, kofeina, płyny izotoniczne, węglowodany oraz białka) w grupie polskich sportowców trenujących wyczynowo.
Materiał i Metody. Badania zostały przeprowadzone wśród 600 sportowców (216 kobiet i 384 mężczyzn), w tym 307 młodszych (18-23 lata) i 293 starszych (24-35 lat), uprawiających zróżnicowane dyscypliny. W grupie badawczej przeważały osoby trenujące piłkę ręczną (15,3%), nożną (14,7%) i siatkową (13,3%). Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety dotyczący częstości przyjmowania i rodzaju stosowanych suplementów. Analizę statystyczną zebranych wyników przeprowadzono za pomocą pakietu statystycznego PQStat ver. 1.6.
Wyniki. Blisko połowa sportowców (48,2%) deklarowała korzystanie z suplementacji, w tym 36,7% w sposób okresowy, a 11,5% stały. Większość grupy (75,4%) przyjmowała płyny izotoniczne, które były najczęściej wybieranym środkiem wspomagającym zdolności wysiłkowe, uzupełniającym dietę w sposób ciągły (41,2%). Najrzadziej stosowanym suplementem była kreatyna, z przyjmowania której korzystał co trzeci ankietowany (34,5%). Mężczyźni istotnie częściej niż kobiety (50,5% vs 44,1%) suplementowali dietę środkami ergogennymi, częściej wybierając odżywki białkowe (51,8% vs 32,0%), węglowodanowe (60,7% vs 46,8%), białkowo-węglowodanowe (45,6% vs 32,9%), a także kreatynę (39,8% vs 25,0%). Wykazano nieistotną różnicę częstości stosowania suplementacji w zależności od wieku sportowców (0,4%).
Wnioski. Nieznaczna przewaga zawodników stosujących suplementy diety nad respondentami rezygnującymi ze wspomagania wysiłku fizycznego świadczy o ciągle niewystarczającej wiedzy sportowców na temat skuteczności i bezpieczeństwa zdrowotnego oraz korzyści wynikających z suplementacji diety wspomagającej wysiłek fizyczny.