STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Współcześnie, żywność bardzo rzadko produkowana jest bez udziału substancji dodatkowych. Coraz częściej jednak opracowania naukowe donoszą o niekorzystnym wpływie na organizm określonych dodatków do żywności. Brakuje natomiast danych o synergistycznym wpływie mieszanin różnych substancji dodatkowych do żywności na funkcje organizmu i jego podstawowe tory metaboliczne. 
Cel. Celem badań było określenie, na modelu zwierzęcym, czy i w jaki sposób mieszanina wybranych, najczęściej stosowanych do żywności substancji dodatkowych, wraz ze zmianą składu diety na przetworzoną, oczyszczoną, wpływają na wybrane wskaźniki metabolizmu białkowego organizmu. 
Materiał i metody. Szczury w wieku 5-7 miesięcy, podzielone na 4 grupy żywieniowe, żywiono ad libitum granulowanymi mieszankami: grupy I i II - paszą podstawową, natomiast grupy III i IV - paszą zmodyfikowaną, w której część pełnych ziaren zbóż zastąpiono izokalorycznie mąką pszenną typ 500 i sacharozą. Do picia zwierzęta grup I i III otrzymywały odstaną wodę wodociągową. Zwierzęta grup II i IV otrzymywały 5 ml roztworu wybranych substancji dodatkowych do żywności, a następnie dopajano je wodą. Ilość podawanych substancji dodatkowych do żywności wyliczono biorąc pod uwagę średnie spożycie wśród ludzi, w przeliczeniu na jednostkę masy ciała zwierząt. Doświadczenie trwało 7 tygodni. 
Wyniki. Stwierdzono, że zastosowana mieszanina substancji dodatkowych do żywności powodowała istotne zmiany stężenia białka całkowitego i jego frakcji: albumin, α1-globulin, α2-globulin, β-globulin i γ-globulin w surowicy krwi badanych zwierząt, które mogą wskazywać na, ale też przyczyniać się do ujawniania lub powstawania niepożądanych reakcji pokarmowych, szczególnie przy przekraczaniu dopuszczalnych poziomów spożycia tych dodatków. Odpowiedź organizmu na zastosowane dodatki i towarzyszącą im zmianę składu diety była istotnie związana z płcią badanych zwierząt. Niekorzystny charakter zachodzących zmian, obserwowano zarówno u zwierząt karmionych paszą podstawową jak i zmodyfikowaną, z różnym jednak natężeniem, w zależności od badanego parametru, a nie grupy żywieniowej. 
Wnioski. Analiza uzyskanych wyników pozwoliła na stwierdzenie, że zastosowana mieszanina dodatków do żywności powodowała istotne zmiany stężenia białka całkowitego i jego frakcji: albumin, alfa1-, alfa2-, beta- i gamma- globulin w surowicy krwi badanych zwierząt, zmian które mogą wskazywać ale też mogą przyczyniać się do powstawania lub ujawniania niepożądanych reakcji pokarmowych, szczególnie przy przekraczaniu zacecanych poziomów spożycia. Odpowiedź organizmu na zastosowane dodatki i towarzyszącą im zmianę składu diety była istotnie związana z płcią badanych zwierząt. Niekorzystny charakter zmian zachodzących pod wpływem zastosowanych dodatków, obserwowano zarówno u zwierząt karmionych paszą podstawową jak i zmodyfikowaną, z różnym jednak natężeniem, w zależności od badanego parametru, a nie grupy żywieniowej.

ABSTRACT

Background Contemporarily, food production without food additives is very rare. Increasingly often, however, scientific works report on adverse effects of specified, single food additives on the body. Data is, in turn, lacking on the synergistic effect of a mixture of different food additives on body functions and its main metabolic pathways.
Objective. The objective of this study, an animal model, was to evaluate if and in what way the compound of chosen and most frequently used and consumed food additives, along with the change of diet composition to processed, purified, influence the selected markers of protein metabolism. 
Material and methods. The animals were divided into four groups, which were fed with compound of feed pellets: group I and II with basic compound, group III and IV with modified compound in which part of the full grain was replaced by isocalorie wheat flour type 500 and saccharose. Animals from groups I and III received tap water, which was standing for some time, to drink. Animals from groups II and IV received solution of chosen additives to food and next they were given water to drink. The amount of given food additives was evaluated by taking into consideration their consumption by people recalculated to 1 kg of their body mass. The experiment spanned for 7 weeks. 
Results. It was ascertained that the applied additives caused significant changes in total protein concentration and its fractions: albumin, α1-globulin, α2-globulin, β-globulin and γ-globulin in the blood serum of the animals under research, which can indicate and contribute to disclosure of creation of undesirable food reaction, especially when recommended levels of consumption of those additives are being exceeded. The organism response to the applied additives and accompanying it change of diet was essentially connected to sex of the animals. Undesirable character of changes taking place under the influence of applied additives, was observed both in animals fed with basic feed and modified feed with various intensity according to the parameter under research. 
Conclusions. The analysis of the results achieved enabled concluding that the applied mixture of food additives caused significant changes in the concentration of total protein and its fractions: albumins, alpha1- , alpha2- , beta- and gammaglobulins in blood serum of the investigated animals. These changes may indicate but also may contribute to the development or manifestation of undesirable nutritional responses, especially when recommended dietary allowances are exceeded. The body’s response to the applied additives and concomitant modification of diet composition was significantly correlated with sex of the animals. The unfavorable character of changes following the administration of additives was observed in both the animals on the basal diet and these fed the modified feed mixture, yet with a different intensity that was found to depend not on the feeding group but on the parameter examined.