STRESZCZENIE
5-letni cykl badań monitoringowych środków spożywczych w zakresie zanieczyszczenia pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia zaplanowany na lata 2004 – 2008 rozpoczęto od produktów zbożowych pszennych (310 próbek), warzywnych (418 próbek), cukierniczych (439 próbek) i produktów przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci (952 próbki). W badaniach biorą udział laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które pobierają próbki na terenie całego kraju, zarówno z obrotu handlowego (krajowe i importowane) jak i od producentów oraz laboratorium referencyjne Zakładu Badania śywności i Przedmiotów Użytku NIZP-PZH, który opracowuje również plany urzędowej kontroli i monitoringu, zatwierdzane przez Głównego Inspektora Sanitarnego oraz sprawuje nadzór merytoryczny nad badaniami. Stwierdzone zawartości metali nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia, są one z reguły znacznie niższe od limitów ustalonych w ustawodawstwie. Uwzględniając średnie zanieczyszczenie oraz spożycie tych grup środków spożywczych w Polsce oceniono zagrożenie dla zdrowia. Spośród badanych pierwiastków najwyższe pobranie w przeliczeniu na % PTWI ma miejsce dla kadmu, którego pobranie przez osobę dorosłą z produktami pszennymi dochodzi do 9,4 % PTWI, a z warzywnymi do ok. 4,7 % PTWI. Nie mozna też pominąć zawartości kadmu w produktach czekoladowych wynikającej głównie z zanieczyszczenia ziarna kakaowego oraz w produktach dla niemowląt i małych dzieci wynikającej z zanieczyszczenia surowców zbożowych i sojowych. W porównaniu z wynikami badań z lat 90-tych widoczne jest obniżenie zanieczyszczenia ołowiem.

ABSTRACT
The testing of products of wheat cereal (310 samples), vegetable (418 samples), confectionery (439 samples) and 952 samples of products for infants and children has initiated the 5-years cycle of monitoring investigations on food contamination with elements noxious to human health planned to perform in 2004-2008. The parties involved in testing were: laboratories of State Sanitary Inspection collecting samples on all over the territory of Poland, both from retail market (of domestic origin as well as imported) and directly from producers; the national reference laboratory of the Department of Food and Consumer Articles Research of National Institute of Public Health-National Institute of Hygiene responsible for elaboration of official food control and monitoring plans to be approved by Chief Sanitary Inspectorate and for the substantive supervising of tests performance. The reported metals contents were not of health concern and generally below the levels set forth in food legislation. The health hazard assessment was performed taking into account the mean contamination obtained and average domestic consumption of these food products groups in Poland. The highest intake expressed as the percentage of provisional tolerable weekly intake (PTWI) was obtained for cadmium, which has reached 9.4% PTWI for cereal based products and 4.7% PTWI for vegetables. The cadmium content in chocolate and derived products due to contamination of cocoa beans and the levels of this element in products for infants and children originated from contamination of cereal and soybeans row materials should not be ignored. The decrease of lead contamination comparing to those reported in 1990 studies was observed.