ABSTRACT

Background. The locus of health control is one of the individual characteristics determining the diet of an individual.

Objective. The aim of this study was to analyse the consumption frequency of selected food products depending on the locus of health control in a group of pregnant women residing in a small town and rural setting in Małopolska district.

Material and methods. The study was conducted in a group of 300 pregnant women from Małopolska region, who were between 20 and 40 years of age (29.02±6.33). The consumption frequency of food products was examined with a prepared questionnaire, in a 7-item scale (from 7 points – several times a day to 1 point – never). The locus of health control was determined with the MHLC scale developed by K.A. Wallston et al., and adapted by Z. Juczyński. The relationship between the MHLC scale and the frequency of consumption of various products was estimated on the basis of Spearman’s coefficients of rank correlation and the Mann-Whitney U test, using Statistica 10.0 software.

Results. Higher level of internal control (MHLC-I) was associated with significant increase in the consumption frequency of orange and red vegetables (p<0.01), marine fish (p<0.01), and seafood (p<0.05), and lower ingestion of margarine (p<0.05). Higher influence of powerful others (MHLC-P) was associated with significant increase in the consumption frequency of cheese (p<0.01), salted snacks (p<0.01), and fast food products (p<0.01), and lower ingestion of whole grains (p<0.01), oat meal (p<0.01), eggs (p<0.01), pork and pork sausages (p<0.05). Higher influence of the chance locus of health control (MHLC-C) was associated with significantly reduced frequency of consuming whole grains (p<0.01), oat meal (p<0.01), nuts (p<0.01), marine fish (p<0.05), and fresh fruit or vegetable juices (p<0.05), as well as with more frequent ingestion of salted snacks (p<0.05).

Conclusions. Pregnant women with the internal control made more rational nutritional choices significantly more frequently than those with the external control.

STRESZCZENIE

Wstęp:. Jedną z różnic indywidualnych warunkujących sposób żywienia jest umiejscowienie poczucia kontroli.

Cel.  Celem badań była ocena częstości konsumpcji wybranych produktów spożywczych w zależności od umiejscowienia kontroli zdrowia w grupie kobiet ciężarnych w środowisku małomiejskim i wiejskim, w Małopolsce. 

Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 300 kobiet ciężarnych w wieku 20-40 lat (29,02±6,33) w Małopolsce. Częstość konsumpcji produktów oceniono w oparciu o przygotowany kwestionariusz, w skali 7-punktowej (od 7- kilka razy dziennie, do 1- nigdy). Pomiaru umiejscowienia kontroli zdrowia dokonano z zastosowaniem Skali MHLC, K.A. Wallston i współautorów w adaptacji Z. Juczyńskiego. Zależności między skalą MHLC a częstością spożycia produktów oceniono za pomocą współczynników korelacji rangowych Spearmana oraz testu U Manna-Whitneya, w programie Statistica 10.0.

Wyniki. Wraz z nasilaniem się wewnętrznej kontroli zdrowia (MHLC- W) istotnie wzrastała częstość spożycia warzyw pomarańczowo-czerwonych (p<0,01), ryb morskich (p<0,01) i owoców morza (p<0,05), a spadało spożycie margaryny (p<0,05). Z nasilaniem się kontroli umiejscowionej w innych osobach (MHLC-I) istotnie wzrastało spożycie serów żółtych (p<0,01) oraz słonych przekąsek i produktów Fast food (p<0,01), a spadało spożycie kasz gruboziarnistych (p<0,01), płatków owsianych (p<0,01) i jaj (p<0,01) oraz mięsa i wędlin wieprzowych (p<0,05). Wraz z nasilaniem się kontroli zdrowia umiejscowionej w przypadku (MHLC-P) istotnie spadała częstość spożycia kasz gruboziarnistych (p<0,01), płatków owsianych (p<0,01), orzechów (p<0,01) i ryb morskich (p<0,05) oraz soków ze świeżych owoców (p<0,01) i soków warzywnych (p<0,01), a wzrastało spożycie słonych przekąsek (p<0,05). 

Wnioski. Racjonalne wybory żywieniowe istotnie częściej deklarowały kobiety ciężarne o wewnętrznej niż zewnętrznej kontroli zdrowia.