ABSTRACT
Background. All over the world, including Poland, the sale of dietary supplements is increasing. More and more often, people including children and youths, use dietary supplements on their own initiative and without any medical indications or knowledge in this field.
Objectives. Analysis of the conditions of using the dietary supplements with vitamins and minerals among secondary school and high school students in Poland.
Material and methods. The study included 396 students aged 13-18 years (249 girls and 147 boys). Authors’ questionnaire was used to evaluate the intake of dietary supplements. The use of cluster analysis allowed to distinguish groups of students with similar socio-demographic characteristics and the frequency of use of dietary supplements.
Results. In the studied population of students three clusters were created that significantly differed in socio-demographic characteristics. In cluster 1 and 2, were mostly students who used dietary supplements (respectively, 56% of respondents and 100%). In cluster 1 there were mostly students coming from rural areas and small city, with a worse financial situation, mainly boys (56%), while cluster 2 was dominated by girls (81%) living in a big city, coming from families with a good financial situation and who were more likely to be underweight (28.8%). In cluster 3 there were mostly older students (62%), not taking dietary supplements. In comparison to cluster 2, they had lower frequency of breakfast consumption (55% vs. 69%), but higher frequency of the consumption of soft drinks, fast-food, coffee as well as salt use at the table.
Conclusions. The results show that the use of dietary supplements in adolescence is a common phenomenon and slightly conditioned by eating behaviors. This unfavorable habit of common dietary supplements intake observed among students indicates the need for education on the benefits and risks of the supplements usage
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Na całym świecie, również w Polsce rośnie sprzedaż suplementów diety. Coraz częściej sięgają po nie osoby, w tym również dzieci i młodzież bez odpowiednich zaleceń (wskazań medycznych) oraz wiedzy w tym zakresie.
Cel. Analiza uwarunkowań stosowania suplementów diety zawierających witaminy i składniki mineralne przez uczniów gimnazjum oraz szkół ponadgimnazjalnych w Polsce.
Materiał i metody. Badaniami objęto 396 uczniów w wieku 13–18 lat (249 dziewcząt i 147 chłopców). Do oceny spożycia suplementów diety zastosowano autorski kwestionariusz ankiety. Zastosowanie metody analizy skupień pozwoliło na wyodrębnienie grup uczniów o podobnych cechach sojco-demograficznych oraz częstotliwości stosowania suplementów diety.
Wyniki. W badanej grupie uczniów wyodrębniono trzy skupienia różniące się między sobą istotnie w obszarze cech socjo-demograficznych. W skupieniu 1 i 2 dominowali uczniowie stosujący suplementy diety (1 - 56%; 2 - 100% badanych). W skupieniu 1 przeważali uczniowie pochodzący ze wsi i mniejszego miasta, o słabszej sytuacji finansowej, głównie chłopcy (56%), natomiast w skupieniu 2 przeważały dziewczęta (81%) mieszkające w dużym mieście, pochodzące z rodzin o dobrej sytuacji materialnej oraz, u których częściej występowała niedowaga (28,8%). W skupieniu 3 przeważali uczniowie starsi (62%), nie stosujący suplementów diety. Charakteryzowali się oni, w porównaniu do uczniów ze skupienia 2, niższą częstotliwością spożywania I śniadań (55% vs. 69%), natomiast wyższą konsumpcją napojów słodzonych, dań typu fast-food, kawy oraz częstszym dosalaniem potraw.
Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują, że stosowanie suplementów diety w okresie młodzieńczym jest zjawiskiem powszechnym i w niewielkim stopniu uwarunkowanym zachowaniami żywieniowymi. Zaobserwowany niekorzystny zwyczaj przyjmowania suplementów przez uczniów wskazuje na konieczność edukacji w zakresie korzyści i zagrożeń wynikających z bezpiecznego stosowania suplementów diety.