ABSTRACT

Background. Being acquainted with nutritional recommendations does not necessarily imply that they are fully understood, nor on how they can be applied when correctly planning an adequate diet. 
Objective. To determine whether children can recognise single portion sizes of various foodstuffs and to test their ability for planning a daily menu in accordance to the guidelines from a Food and Nutrition Pyramid. 
Material and methods. Subjects under survey were n=100 children aged 10-11 years, attending two elementary schools: in Warsaw and Piaseczno. The school in Warsaw participated in two national education programmes on food and nutrition (ie. ‘Fruit at School’ and ‘A Glass of Milk’) whilst the other did not participate in any such programmes. The study tool was a questionnaire consisting of closed questions together with practical exercises on planning a dietary balanced menu using the Food and Nutrition Pyramid recommendations. 
Results. Children could easily recognise single portion sizes (73% correct replies), however they found it more difficult to plan a suitable menu, where 60% met the given specifications; ie. numbers of different food type portions, menu diversity, number of meals as well as taking physical activity into account. Girls were significantly better at planning menus. It was also found that, compared to the guidelines, wheat and dairy products, vegetables and fats were under-represented whereas meat and fruit were chosen in excess. Nearly 80% of menus were sufficiently diverse but only 48% were composed of a typical/normal selection of foodstuffs. 
Conclusions. Despite being provided with guidelines for preparing appropriate menus, most children failed this task. This was likely due to either not fully understanding the instructions or a lack of skills in adopting the Food and Nutrition Pyramid recommendations. Thus it is necessary to give more comprehensive explanations when teaching nutrition during school lessons as well as letting the children practice doing the practical aspects.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Znajomość zaleceń żywieniowych nie zawsze przekłada się na ich zrozumienie i praktyczne zastosowanie do planowania zbilansowanych posiłków.
Cel. Celem badań było określenie stopnia znajomości wielkości pojedynczej porcji różnych produktów przez dzieci oraz ocena umiejętności planowania jednodniowego jadłospisu zgodnie z zaleceniami zawartymi w Piramidzie Zdrowego Żywienia.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 100 dzieci w wieku 10-11 lat uczęszczających do szkół podstawowych: jednej w Warszawie, objętej programami edukacyjnymi „Owoce w szkole” i „Szklanka mleka” oraz drugiej w \Piasecznie, nieobjętej żadnym programem edukacyjnym. Badanie przeprowadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety z wykorzystaniem pytań zamkniętych oraz zadania praktycznego obejmującego zaplanowanie zbilansowanego jadłospisu z wykorzystaniem zaleceń przedstawionych w Piramidzie Zdrowego Żywienia.
Wyniki. Rozpoznanie pojedynczej porcji produktów nie stanowiło dla respondentów trudności (73% prawidłowych odpowiedzi), zaplanowanie prawidłowego jadłospisu sprawiało trudności, średnio 60% jadłospisów spełniało wyznaczone kryteria (odpowiednia liczba porcji poszczególnych grup produktów, urozmaicenie, liczba posiłków, uwzględnienie aktywności fizycznej). Badani uzyskiwali mniejszą od zalecanej liczbę porcji produktów zbożowych, warzyw, produktów mlecznych oraz olejów i tłuszczy, zaś powyżej zaleceń - owoców oraz produktów mięsnych. Prawie 80% jadłospisów było urozmaiconych, natomiast komponowane poszczególne posiłki tylko w 48% miały typowe zestawienie produktów.
Wnioski. Uczniowie mimo podanych wytycznych jak prawidłowo zaplanować jadłospis w większości nie poradzili sobie z tym zadaniem, co mogło wynikać z niepełnego zrozumienia poleceń lub nieumiejętności zastosowania zaleceń zawartych w Piramidzie Zdrowego Żywienia. Wskazuje to na konieczność wprowadzenia bardziej obszernych wyjaśnień podczas omawiania zagadnień żywieniowych w czasie zajęć szkolnych i wielokrotnego ćwiczenia praktycznego wykorzystywania omawianych zaleceń.