ABSTRACT
The aging population is a significant social, medical and economic problem due to increasing prevalence of chronic diseases in elderly population. Alzheimer's disease (AD) is the most common form of dementia and the most common neurodegenerative disease. It is characterized by a progressive deterioration of memory and cognitive function. So far, there is neither an effective prevention nor cure for dementia, so more and more attention is paid to the prevention of this group of diseases, particularly to the appropriate diet. Preventive intervention gives the best results if introduced before the first symptoms of dementia, i.e., around the age of 50. This is when the nutritional status, number of synapses, cognition, and neuropathological changes in the nervous system compensate each other, which increases the chances of staying healthy for a longer period of time. It has been proven that dietary habits, which lead to the development of cardiovascular and metabolic diseases, significantly increase the risk of dementia. On the other hand, a Mediterranean diet rich in antioxidants, fiber and omega-3 polyunsaturated fatty acids may have a protective effect on the neurodegenerative process. The beneficial effect of many nutrients on the course of AD has been demonstrated. These include: glutathione, polyphenols, curcumin, coenzyme Q10, vitamins B6, B12, folic acid, unsaturated fatty acids, lecithin, UA, caffeine and some probiotic bacteria. A diet rich in saturated fatty acids and branched-chain amino acids (BCAA) promotes the progression of dementia. Dietary intervention should be introduced as early as possible to minimize the risk of developing dementia. The Mediterranean and DASH diets have been documented to protect against AD. However, the MIND diet is reported to be much more effective in preventing cognitive decline/dementia than either the Mediterranean or DASH diets alone.

STRESZCZENIE
Starzenie się społeczeństwa stanowi istotny problem społeczny, medyczny oraz ekonomiczny ze względu na częstsze występowanie chorób przewlekłych w tej grupie wiekowej. Choroba Alzheimera jest najczęściej występującą postacią demencji i jednocześnie najpowszechniejszą chorobą neurodegeneracyjną. Charakteryzuje się pogorszeniem pamięci i funkcji poznawczych oraz ma charakter postępujący. Do tej pory nie wynaleziono skutecznego sposobu leczenia chorób otępiennych w związku z tym coraz częściej zwraca się uwagę na prewencję tej grupy chorób, szczególnie odpowiedniego sposobu żywienia. Najlepsze efekty interwencji profilaktycznej występują wtedy, gdy jest ona wprowadzona jeszcze przed pojawieniem się pierwszych objawów otępienia, czyli około 50 r. ż. Wtedy stan odżywienia, liczba synaps, funkcje poznawcze oraz zmiany neuropatologiczne w układzie nerwowym wzajemnie się kompensują, co zwiększa szanse na zachowanie zdrowia przez dłuższy czas. Wykazano, że nawyki żywieniowe prowadzące do rozwoju chorób układu krążenia oraz zaburzeń metabolicznych, znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia demencji. Ochronny wpływ na proces neurodegeneracyjny może mieć żywienie o charakterze diety śródziemnomorskiej, bogatej w antyoksydanty, błonnik oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3. Udowodniono również korzystny wpływ wielu składników diety na przebieg choroby Alzheimera. Należą do nich: glutation, polifenole, kurkumina, koenzym Q10, witaminy B6, B12 i kwas foliowy, nienasycone kwasy tłuszczowe, lecytyna, kwas moczowy, kofeina oraz niektóre bakterie probiotyczne. Dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe oraz aminokwasy o rozgałęzionym łańcuchu wykazuje działanie promujące postęp otępienia. Interwencja dietetyczna powinna być wprowadzona możliwie jak najwcześniej, by zminimalizować ryzyko rozwoju chorób otępiennych. Diety o najlepiej udokumentowanych korzyściach w przebiegu choroby Alzheimera to dieta śródziemnomorska i DASH. Natomiast dieta MIND okazała się znacznie skuteczniejsza w prewencji otępienia niż dieta śródziemnomorska i dieta DASH.