ABSTRACT
Background: Exposure to alcohol and tobacco during pregnancy may lead to developmental disorders in the foetus and can also adversely impact pregnancy outcomes and the newborn’s health status.
Objective: Assessment of alcohol consumption and tobacco use during pregnancy as well as their impact on pregnancy outcomes and birth parameters of the newborn in a selected group of mothers with children aged ≤ 2 years.
Material and methods: The study was conducted in 104 mothers with children aged ≤ 2 years living in the Mazowiecki Voivodeship. A questionnaire was used for assessing selected lifestyle parameters tobacco and alcohol use, dietary supplements use, physical activity during pregnancy, socio-demographic characteristics as well as children’s birth parameters (birth weight, length, head circumference, chest circumference). Data were analyzed statistically using logistic regression analysis, Spearman’s rang correlation, the Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Student-t, Tukey and Chi2 tests (p≤0.05; STATISTICA 13.1 PL).
Results: 22% of the participants solely smoked cigarettes, 13% solely drank alcohol while 7% smoked cigarettes and drank alcohol. Both cigarette smoking and alcohol use increased the risk of preterm birth (OR 9.6, 95% CI 2.9 – 31.4, p=0.00015; OR 5.3 95% CI 1.3 – 22.3, p=0.0199, respectively) as along with a low birth weight (OR 6.9, 95% CI 1.9 – 25.2, p=0.0028; OR 7.6, 95% CI 1.7 – 34.3, p=0.007). Cigarette smoking and alcohol use by the pregnant women also adversely impacted on children’s health status (8.7 ± 1.4 vs. 9.7 ± 0.8, p=0.001 and 8.5 ± 1.9 vs. 9.6 ± 0.8, p=0.027, respectively). Simultaneous use of alcohol and cigarettes exacerbated the adverse impact of such substances on birth parameters and health status (birth weight, body length, Apgar score) as well as on pregnancy duration.
Conclusions: The introduction of educational programs for high risk groups as well as prenatal obligatory consultations for mothers about the negative effects of substance use on fetus and the development of the child are warranted.
Conclusions: Introducing educational programs are thus warranted for high risk groups as well as prenatal obligatory consultations for mothers about the adverse effects of such substance use on foetal and child development.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie: Ekspozycja na używki (alkohol, papierosy, kofeinę) w okresie ciąży może prowadzić do zaburzeń rozwoju płodowego, jak również może negatywnie wpływać na przebieg ciąży i stan urodzeniowy dziecka.
Cel pracy: Ocena powszechności picia (spożywania) alkoholu i palenia  tytoniu w ciąży oraz ich wpływu na przebieg ciąży i parametry urodzeniowe noworodka w wybranej grupie matek dzieci do 2 roku życia.
Materiał i metody: Badanie przeprowadzono wśród 104 matek dzieci poniżej 2 roku życia zamieszkujących województwo mazowieckie. Do oceny wybranych parametrów stylu życia (palenie papierosów, spożywanie alkoholu, kawy oraz herbaty, aktywność fizyczna), charakterystyki socjo-demograficznej oraz parametrów urodzeniowych dziecka (wykorzystano kwestionariusz ankiety. Wyniki zinterpretowano za pomocą analizy regresji logistycznej, korelacji rang Spearmana, oraz testów U Manna-Whitneya, Kruskala-Wallisa, t-Studenta, Tukeya i Chi2 (p≤0.05; STATISTICA 13.1 PL).
Wyniki: W badanej grupie 22% kobiet w trakcie ciąży paliło papierosy, 13% spożywało alkohol, natomiast jednoczesne stosowanie obu używek deklarowało około 7% badanych. Palenie tytoniu, jak również spożywanie alkoholu zwiększało ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego (odpowiednio: OR 9.6, 95%CI 2.9 – 31.4, p=0.00015; OR 5.3 95% CI 1.3 – 22.3, p=0.0199) oraz niskiej masy urodzeniowej (OR 6.9, 95%CI 1.9 – 25.2, p=0.0028; OR 7.6, 95% CI 1.7 – 34.3, p=0.007), jak również predysponowało do gorszego stanu urodzeniowego dziecka (odpowiednio 8.7 ± 1.4 vs. 9.7 ± 0.8, p=0.001 oraz 8.5 ± 1.9 vs. 9.6 ± 0.8, p=0.027). Jednoczesne spożywanie alkoholu i palenie tytoniu zwiększało negatywne oddziaływanie stosowanych używek zarówno na parametry urodzeniowe, jak i stan zdrowia dziecka (masa urodzeniowa, długość ciała, punkty w skali Apgar) oraz czas trwania ciąży.
Wnioski: Konieczne jest wdrożenie programów edukacyjnych skierowanych do grup ryzyka, jak również wprowadzenie obowiązkowej rozmowy z matkami (przyszłymi rodzicami) na temat szkodliwego działania używek na płód i rozwój dziecka.