ABSTRACT
Background. Modern research of health determinants and health-related behavior patterns places a particular emphasis on the assessment of physical activity levels in various social and professional groups. The deficit of physical activity has become a common cause of serious diseases. Following the ecological model of health behavior, physical activity as a biological and cultural phenomenon can be indirectly modified by such interpersonal factors as age, sex, somatic traits and education.
Objectives. The aim of the present study was the identification and assessment of habitual physical activity of adult inhabitants from the Katowice Urban Area with regard to selected physical traits and social determinants.
Material and methods. The study was carried out in the Katowice Urban Area in May and June, 2012-2014. The research material comprised 2,173 inhabitants, including 1,017 women and 1,156 men, aged 30 to 65 years. The respondents’ habitual physical activity was assessed with the use of the International Physical Activity Questionnaire - Short Version (IPAQ-SF). The obtained data on the respondents’ physical activity were compared with the American College of Sports Medicine (ACSM) recommendations
Results. The results of the study showed that the frequency and duration of high-intensity physical activity and duration of moderate-intensity physical activity were significantly greater in the male inhabitants. The age was also a significant factor affecting the levels of high-intensity physical activity in men. Body build was not a significant determinant of the frequency and duration of physical activity in both men and women from Katowice. The education level only affected the level of physical activity in men. Sex, age, and education of the respondents were statistically significant determinants of their level of fulfilment of the ACSM recommendations.
Conclusions. Propagation of physical activity among adults and the elderly, and women in particular, remains a continuing challenge facing health promotion professionals.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. W badaniach uwarunkowań zdrowia i zachowań zdrowotnych współczesnych pokoleń, szczególnego znaczenia nabiera ocena aktywności fizycznej różnych grup społeczno-zawodowych. Niedobór wysiłków fizycznych jest bowiem coraz powszechniej przyczyną groźnych schorzeń. Zgodnie z modelem ekologicznym aktywność fizyczna jako zjawisko nie tylko biologiczne, lecz także kulturowe może być w sposób pośredni modyfikowane m.in. przez takie czynniki intrapersonalne, jak: wiek, płeć, cechy somatyczne, czy wykształcenie.
Cel. Celem pracy jest diagnoza i ocena parametrów nawykowej aktywności fizycznej osób dorosłych zamieszkujących aglomerację katowicką w świetle wybranych czynników somatycznych i społecznych.
Materiał i metody. W badaniach ankietowych przeprowadzonych na terenie aglomeracji katowickiej w latach 2012-2014 roku wzięły udział 2173 osoby, w tym 1017 kobiet i 1156 mężczyzn, w wieku od 30 do 65 lat. Do oceny nawykowej aktywności fizycznej wykorzystano kwestionariusz International Physical Activity Questionnaire Short Version (IPAQ-SF). Uzyskane informacje o aktywności fizycznej badanych pozwoliły na ich konfrontację z kryteriami zalecanymi dla uzyskania korzyści zdrowotnych przez ekspertów ACSM.
Wyniki. W badaniach wykazano u badanych znamienne zróżnicowanie płciowe w częstości i czasie trwania aktywności fizycznej o wysokiej intensywności oraz czasie trwania wysiłków umiarkowanych, na korzyść mężczyzn. Dostrzeżono również, że wiek znamiennie różnicował częstość podejmowania wysiłków fizycznych o wysokiej intensywności przez badanych mężczyzn. Wśród badanych mieszkańców aglomeracji katowickiej, parametry budowy somatycznej nie determinowały istotnie w obu grupach płci częstości oraz czasu trwania aktywności fizycznej. Wykształcenie okazało się czynnikiem modyfikującym poziom aktywności fizycznej wyłącznie u przedstawicieli płci męskiej. Płeć, wiek oraz poziom wykształcenia ankietowanych katowiczan znamiennie determinowały także stopień wypełnienia przez nich zaleceń ACSM.
Wnioski. Popularyzowanie aktywności fizycznej wśród osób dorosłych i starszych, szczególnie kobiet jest stale aktualnym wyzwaniem dla specjalistów promujących zdrowie.