ABSTRACT
Background. Rational nutrition of infants and toddlers is essential for their normal growth and development, and for the development of proper nutritional habits. It should be preceded by proper planning.
Objective. The aim of the study was to evaluate of the planning and organization of nutrition in nurseries.
Material and methods. In the research conducted within the program “Eating healthy, growing healthy” (EHGH), 128 crèches from all over Poland participated. The nurseries were attended by 8182 children under the age of 3. The research was carried out between 2015 and 2016. Data on the organization and quality of nutrition were collected through direct interviews with directors and / or staff responsible for feeding in crèches. In addition, analysis of the decade’s menu of the participating institutions (128 menus) and daily inventory reports (1280 documents) were analyzed. The data were analyzed for the total number and the type (public and non-public) of institution. The program Statistica Version 13.1 was used.
Results. Half of the surveyed DCCs planned in the menu whole grains, nearly all of them served fresh vegetables and fruits to the children, and every third added them to every meal. The most common drink during the meal was compote. Access to water between meals was offered to children in majority of the DCCs. The quality of diet was differentiated by the type of nursery: depending on the type (public vs non-public), the differences in salting and sweetening meals have been shown. Public DCCs had a much lower average amount of money allocated per day to feed a child compared to non-public, most of these managed own kitchens and did not employ a dietitian. Despite the higher nutritional rates in non-public crèches, some errors in nutrition planning have been observed.
Conclusions. Higher average amount of money allocated per day to feed a child in non-public nurseries did not provide adequate nutrition. There is a need to publish standardized, understandable and practical recommendations in nutrition of children in nurseries. Adopting such recommendations in daily practice in all public and non-public crèches should improve the nutrition of children.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Racjonale żywienie niemowląt i małych dzieci jest kluczowe dla ich prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz kształtowania prawidłowych nawyków żywienia. Powinno być poprzedzone jednak prawidłowym zaplanowaniem.
Cel. Celem badania była ocena planowania i realizacji żywienia dzieci w żłobkach.
Materiał i metody. W badaniach w ramach programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” (ZJZR) uczestniczyło 128 żłobków z całej Polski. Do placówek tych uczęszczało 8182 dzieci w wieku poniżej 3 lat. Badania realizowano w latach 2015-2016. Dane dotyczące organizacji i jakości żywienia zbierane były drogą bezpośredniego wywiadu z dyrektorami i/lub personelem odpowiedzialnym za żywienie w żłobkach. Dodatkowo poddano analizie jadłospisy dekadowe placówek uczestniczących w badaniach (128 jadłospisów) oraz dzienne raporty magazynowe (1280 dokumentów). Dane analizowano dla placówek ogółem oraz w podziale na rodzaj placówki (publiczna i niepubliczna). Do analizy statystycznej wyników zastosowano program Statistica ver. 13.1.
Wyniki. Wykazano, że połowa badanych placówek planowała w jadłospisach udział produktów pełnoziarnistych, prawie wszystkie podawały dzieciom świeże warzywa i owoce, a co trzecia podawała te produkty w każdym posiłku. Najczęściej do picia podczas posiłków był kompot. Dostęp do wody między posiłkami oferowała dzieciom większość badanych placówek. Jakość diety była zróżnicowana ze względu na rodzaj placówki (publiczna, niepubliczna), w tym w zależności od jej typu wykazano zróżnicowanie w zakresie dosalania i dosładzania potraw. Placówki publiczne miały dużo mniejszą stawkę żywieniową niż niepubliczne, w większości prowadziły własną kuchnię i nie miały dietetyka. Pomimo wyższej stawki żywieniowej w żłobkach niepublicznych, obserwowano pewne błędy w planowaniu żywienia dzieci.
Wnioski. Wyższa stawka żywieniowa w żłobkach niepublicznych nie zapewniała prawidłowego żywienia. Istnieje potrzeba opublikowania ujednoliconych, zrozumiałych i praktycznych zaleceń w zakresie żywienia dzieci w żłobkach. Stosowanie takich zaleceń w codziennej praktyce we wszystkich żłobkach, zarówno publicznych jak i niepublicznych, powinno wpłynąć na poprawę żywienia dzieci.