STRESZCZENIE
Zbadano wplyw promieniowania X, nonylfenolu (NL) i skojarzonego dzialania obu czynników na powstawanie mikrojader w komórkach somatycznych myszy. Myszy szczepu Pzh: SFIS przez 2 tygodnie, 5 razy w tygodniu eksponowano na promieniowanie X (0,05 Gy, 0,10 Gy, 0,20 Gy), nonylfenol (25 mg/kg mc NL, 50 mg/kg mc NL, 100 mg/kg mc NL) oraz na skojarzenie promieniowania X z nonylfenolem (0,05 Gy + 25 mg/kg mc NL, 0,10 Gy + 50 mg/kg mc NL). Krew obwodowa pobierano po tygodniu od momentu rozpoczecia eksperymentu i 24 h po jego zakonczeniu, zas szpik kostny 24 h po zakonczeniu ekspozycji. Promieniowanie jonizujace, nonylfenol oraz skojarzenie obu czynników w malych dawkach indukowalo powstawanie mikrojader zarówno w retikulocytach krwi obwodowej, jak i szpiku kostnego. Natomiast skojarzone dzialanie obu czynników w wiekszych dawkach powodowalo zmniejszenie indukcji mikrojader w porównaniu do efektu dzialania samego promieniowania X. W erytrocytach polichromatycznych szpiku kostnego zwiekszenie czestosci wystepowania mikrojader stwierdzono po skojarzonym dzialaniu obu czynników niezaleznie od dawek.

ABSTRACT
The effects of X-rays, nonylphenol (NL) and combination of both agents on the induction of micronuclei in mouse somatic cells were investigated. Pzh: SFIS mice were exposed during 2 weeks, 5 days per week to X-rays (doses: 0.05 Gy, 0.10 Gy,0.20 Gy), nonylphenol (doses: 25 mg/kg bw NL, 50 mg/kg bw NL, 100 mg/kg bw NL) and to a combination of X-rays and nonylphenol (doses: 0.05 Gy + 25 mg/kg bw NL, 0.10 Gy + 50 mg/kg bw NL). Samples from peripheral blood were taken 1 week after the start of exposure and 24 h after the end of exposure, whereas samples from bone marrow were taken 24 h after the end of exposure. Results obtained show that ionizing radiation, nonylphenol and combination of Xrays- NL in low doses induced micronuclei in peripheral blood and bone marrow reticulocytes. In contrast combined exposure to higher doses of both agents caused reduction frequency of micronuclei in the comparison to effects of X-rays acting alone. In bone marrow polychromatic erythrocytes the induction of micronuclei was enhanced after combined exposure to both agents in lower and higher doses.