ABSTRACT
Background. According to the European Food Safety Authority (EFSA), vegetable and vegetable products can significantly contribute to dietary nickel intake. Consumption of vegetable across European Union can vary significantly and depends on consumption habits in individual Member States. Toxicity of Ni is dependent on the chemical form, the route of exposure and solubility of nickel compounds.
Objectives. Determination of nickel content in commercially available vegetables and vegetable products and assessment of consumer exposure to Ni intake with these groups of foodstuffs.
Materials and methods. 66 samples of vegetables and their products were analysed for nickel content. Nickel was determined after microwave mineralization of samples by atomic absorption spectrometry with a graphite furnace atomization (GFAAS). Nitric acid and perhydrol were used for the mineralization of the samples. The estimated exposure for adults and children was compared with the tolerable daily intake (TDI -Tolerable Daily Intake) set by the European Food Safety Authority at 2.8 μg /kg body weight (b.w.) per day.
Results. Mean (MB-middle bound) Ni content from all investigated vegetable samples was 0.09 mg/kg (95th percentile MB 0.23 mg/kg). In vegetable products, mean Ni concentration was 0.191 mg/kg (95th percentile: 0.67 mg/kg). The highest nickel level was determined in the sample of roman lettuce (0.32 mg/kg), whereas lowest contamination was observed in the sample of onion (0.04 mg/kg). Contamination of investigated fruiting and leaf vegetable with nickel was slightly higher than root and bulb vegetables. The estimated average adults exposure to nickel from vegetable taking into account maximum absorption was 4.8% of TDI and 16.8% of TDI and does not pose a health risk. Exposure to nickel from vegetable products was 1.9% and 6.8% TDI, respectively.
Conclusions. Obtained results demonstrate that dietary nickel intake from vegetables and their products do not constitute a significant health threat to consumers in Poland.

STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Warzywa i produkty warzywne należą do grupy środków spożywczych, które według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) mogą wnosić istotny udział do pobrania niklu z dietą. Spożycie warzyw w Unii Europejskiej może się znacznie różnić i zależy od nawyków konsumpcyjnych panujących w poszczególnych państwach członkowskich. Toksyczność niklu zależy od postaci chemicznej, drogi narażenia i rozpuszczalności związków niklu.
Cel badań. Oznaczenie zawartości niklu w warzywach i produktach warzywnych dostępnych w obrocie handlowym oraz ocena narażenia konsumentów na pobranie niklu z tymi grupami środków spożywczych.
Materiał i metody. Analizie na zawartość niklu poddano 66 próbek warzyw i ich produktów, pochodzących z obrotu handlowego. Zawartość niklu oznaczono po mineralizacji mikrofalowej próbek metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z wykorzystaniem kuwety grafitowej (GFAAS). Do mineralizacji próbek wykorzystano kwas azotowy oraz perhydrol. Oszacowane narażenie w odniesieniu do osób dorosłych oraz dzieci porównano z wartością tolerowanego dziennego pobrania (TDI –Tolerable Daily Intake) ustaloną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności ustaloną na poziomie 2,8 μg/kg m.c./dzień).
Wyniki. Średnia zawartość Ni (MB – middle bound) ze wszystkich badanych próbek warzyw wyniosła 0,09 mg/kg (95-percentyl MB 0,23 mg/kg). W produktach roślinnych średnie stężenie Ni wynosiło 0,191 mg/kg (95-percentyl: 0,67 mg/kg).
Najwyższy poziom niklu oznaczono w próbce sałaty rzymskiej (0,32 mg/kg), natomiast najniższe zanieczyszczenie niklem zaobserwowano w próbce cebuli (0,04 mg/kg). Zanieczyszczenie badanych warzyw owocowych i liściastych niklem było nieco wyższe niż warzyw korzeniowych i cebulowych. Oszacowane średnie narażenie dla osób dorosłych na nikiel pochodzący z warzyw, biorąc pod uwagę maksymalne wchłanianie, wyniosło 4,8% TDI i 16,8% TDI i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Narażenie na nikiel z produktów warzywnych wyniosło odpowiednio: 1,9% i 6,8% TDI.
Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują, że pobranie niklu w diecie z warzyw i ich produktów nie stanowi istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów w Polsce.