ABSTRACT

Background. The risk for public health posed by endocrine disruptors present in food is relatively new issue. Our
current understanding of human exposure is mainly based on the residue analysis of selected compounds. With such
approach potential, effects of mixtures, including so-far unidentified compounds are not taken into consideration.
Therefore, the knowledge of overall hormonal activity in food samples is of big importance.
Objective. Milk and dairy products are a rich source of estrogens but very rarely undergo testing for estrogenic activity.
For this reason the rodent uterotrophic bioassay is one of the most useful tool. This preliminary study was conducted in
immature hamsters to assess commercially available milk. The endpoint measured was uterine weight increase.
Material and methods. Fifteen-day old females received ad libitum throughout 7 days commercially available milk
i.e. raw goat’s, raw cow’s, processed 3.2% UHT, and for comparison soy milk. The animals of negative control group
received water but positive control group got 17β - estradiol (E2) at the concentration of 100 ng/ml.
Results. All samples of milk showed estrogenic activity as follow: goat’s >cow’s >soy >processed milk. Significant
increase of uteri weights were recorded in goat’s (p<0.001) and cow’s milk (p<0.01). However, the activity was
approximately 5-fold lower than induced by 17β-estradiol. The ratio uterine weight/body weight (%) in negative control
was 0.096%, in milk experimental groups ranged from 0.112% to 0.153% and in positive control this value was 0.493%.
Conclusion. The results suggest that commercially available milk has a weak uterotrophic activity. Further in vivo
and in vitro studies are warranted to gain more insight into the estrogenic risk from milk and other dairy products.

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Zagrożenie ze strony związków hormonalnie aktywnych pobieranych z żywnością jest nowym
wyzwaniem w ochronie zdrowia publicznego. Jak dotąd ocena narażenia ludzi opiera się na podstawie analizy
pozostałości wybranych związków. Takie podejście nie pozwala na przewidywanie efektów oddziaływania związków
niezidentyfikowanych oraz ich mieszanin. Dlatego też znajomość ogólnej aktywności hormonalnej w próbkach
żywności ma duże znaczenie.
Cel pracy. Mleko i jego produkty są obfitym zewnętrznym źródłem estrogenów lecz rzadko podlegają badaniu
w kierunku aktywności estrogennej. Jednym z bardziej przydatnych biotestów umożliwiających taką ocenę jest test
wzrostu macicy wykonywany na gryzoniach.
Celem pracy była wstępna ocena aktywności estrogennej mleka dostępnego na rynku krajowym z wykorzystaniem
niedojrzałych płciowo samic chomika złocistego.
Materiał i metody. Samicom w wieku 15 dni podawano ad libitum przez 7 dni mleko surowe kozie, krowie,
przetworzone 3,2% UHT i dla porównania mleko sojowe. Zwierzęta kontroli negatywnej i pozytywnej otrzymywały
odpowiednio wodę lub 17β- estradiol (E2) w stężeniu 100 ng/ml.
Wyniki. Wszystkie rodzaje badanego mleka wykazywały aktywność estrogenną (mleko kozie>krowie>sojowe>3,2%
UHT). Statystycznie istotny wzrost masy macicy zanotowano dla mleka koziego (p<0,001) i krowiego (p<0,01).
Jednakże wartości te był około 5-krotmie mniejsze niż w kontroli pozytywnej. Stosunek masy macicy/masy ciała
(%) w grupie kontroli negatywnej wynosił 0,096%, grupach otrzymujących mleko zawierał się w zakresie 0,112%
-0,153%, a kontroli pozytywnej – 0,493%.
Wniosek. Uzyskane wyniki wskazują, że mleko dostępne w sprzedaży wykazuje aktywność biologiczną w teście
wzrostu macicy. Aby uzyskać więcej informacji o potencjalnym ryzyku niezbędne są dalsze badania nad oceną aktywności estrogennej mleka z uwzględnieniem także przetworów mlecznych