ABSTRACT

Introduction. A rich and natural source of readily assimilated dietary protein together with invaluable vitamins and minerals are fish, particularly the saltwater species. The quality of any given foodstuff is determined by its nutritional value, which in turn depends on the food type and methods used for manufacture, processing and storage. Many fish products contain fewer water soluble vitamins than the source foodstuff as a result of using various technologies during food processing, such as smoking or deep freezing, where vitamins are often either degraded or leached out. In the case of niacin it is relatively easy to make good such losses by eating niacin-rich foods or by taking dietary supplements e.g. the essential amino acid L-tryptophan.
Objectives. To determine niacin content in sea fish that are commonly available on the Polish market and to assess whether this dietary source is sufficient to satisfy the RDA requirements for various age groups of selected subjects living in Poland.
Material and methods. Niacin levels were measured firstly in 10 saltwater fish species together with butterfish and Norwegian salmon that formed a separate group. Altogether, 15 types of fish products were analysed in all. They consisted of smoked fish: whitefish, butterfish, sprat, trout, herring (kippers) and mackerel, and frozen fish: butterfish, Norwegian salmon, sole, grenadier and panga. Each product was measured as ten replicates, thus in total 150 analyses were performed. A microbiologically-based method was used for the niacin determination, with enzyme hydrolysis by 40 mg papain and diastase on a 2 g sample (according to the AOAC procedure) to release the free form from the bioavailable form that is bound to NAD and NADP.
Results. The most plentiful sources of niacin were found in smoked fish with the highest amounts in butterfish, after warm temperature smoking, and in mackerel; respectively 9.03 and 8.90 mg/100 g. Such 100 g portions of smoked fish are a good dietary source of niacin, in that for men and women above 19 years of age, they constitute respectively 22% - 56% and 25% - 64% of the RDA (Recommended Daily Allowance). The highest levels of niacin in frozen fish were found in butterfish and Norwegian salmon; respectively 8.05 and 5.75 mg/100 g which in turn represent respectively 10% - 50% and 11% - 56% of the RDA in men and women aged above 19 years.
Conclusions. Niacin concentrations varied according to fish species. The richest dietary sources were smoked fish consisting of butterfish, after warm temperature smoking, and mackerel. In frozen fish, butterfish and Norwegian salmon had the highest niacin amounts. A 100 g serving of such sea fish can, to quite a large extent, satisfy the adult RDA.

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Ryby zwłaszcza morskie stanowią naturalne źródło łatwo przyswajalnego białka oraz wielu cennych witamin i minerałów. Witamina B3 to grupa związków w skład których wchodzą kwas nikotynowy (niacyna) oraz amid kwasu nikotynowego (nikotynamid). Stosunkowo łatwo uzupełniać niedobory niacyny spożywając regularnie produkty bogate w tą witaminę, jak i białko lub szeroko dostępne na rynku suplementy diety.
Cel badań. Celem pracy było oznaczenie zawartości niacyny w łatwo dostępnych na rynku rybach morskich, a także ocena analizowanych ryb jako potencjalnego dobrego źródła niacyny w diecie człowieka (RDA) w różnych grupach wiekowych.
Materiał i metody. Oznaczono zawartość niacyny w piętnastu rodzajach ryb słonowodnych. w rybach wędzonych (sieja, ryba maślana, szprot, pstrąg, śledź oraz makrela) i mrożonych (ryba maślana, łosoś norweski, sola, grenadier, panga). Łącznie przebadano 150 produktów rybnych. Niacynę oznaczono metodą mikrobiologiczną według AOAC stosując hydrolizę enzymatyczną za pomocą papainy i diastazy w celu wyodrębnienia witaminy z analizowanych próbek. Metoda enzymatyczna pozwala na wyodrębnienie tylko biologicznie dostępnych form niacyny związanych w NAD i NADP.
Wyniki. Najlepszym źródłem niacyny były ryby wędzone, a najwięcej witaminy stwierdzono w wędzonych na ciepło rybie maślanej (9,03 mg/100 g) i makreli (8,90 mg/100 g). Porcja ryby wędzonej (100 g) może być bardzo dobrym źródłem niacyny realizując normy dziennego zapotrzebowania dla kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 19 lat, odpowiednio w zakresie wartości od 24% do 64% i od 21% do 56%. W grupie badanych ryb mrożonych najwyższą zawartość niacyny zawierała ryba maślana (7,89 mg/100 g) i łosoś norweski (5,75 mg/100 g). Porcja ryby mrożonej (100 g) pokrywała dzienne zapotrzebowanie na niacynę normy dla kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 19 lat, odpowiednio w zakresach od 11% do 56% i od 10% do 49%.
Wnioski. Przeprowadzone analizy zawartości niacyny wykazały zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi gatunkami ryb. Wykazano, iż najlepszym źródłem niacyny są ryby wędzone, spośród których najwięcej analizowanej witaminy posiadają ryba maślana wędzona na ciepło oraz makrela. W grupie ryb mrożonych najwyższą zawartość niacyny oznaczono w rybie maślanej oraz w łososiu norweskim. Porcja ryby morskiej (100 g) może być bardzo dobrym źródłem niacyny.