STRESZCZENIE
W czerwcu 2004 roku, 15 wolontariuszy poddalo sie badaniu na obecnosc przedstawicieli wybranych grup zanieczyszczen chemicznych we krwi. Badanie to, organizowane przez WWF Polska (Swiatowy Fundusz na rzecz Ochrony Przyrody), mialo na celu zwrócenie uwagi na problem trudnych do wyeliminowania zanieczyszczen srodowiska towarzyszacych nam w codziennym zyciu i jednoczesnie obecnych w naszych organizmach. Bylo ono czescia ogólnoeuropejskiej kampanii WWF pod nazwa „Detox”, która ma na celu poparcie dla reformy prawa Unii Europejskiej dotyczacej substancji chemicznych (tzw. projekt REACH). W pobranych próbkach krwi, w trzech laboratoriach w Republice Czeskiej, Szwecji i Belgii badano poziomy zwiazków chloroorganicznych (pestycydy, polichlorowane bifenyle), ftalanów i perfluorowanych zwiazków alifatycznych. Na 39 badanych pojedynczych zwiazków chemicznych, w analizowanych próbkach krwi wykryto lacznie 25 substancji (na jedna próbke przypadalo ich od 19 do 22, srednio 21). W grupie badanych zwiazków chloroorganicznych, dominujaca substancja byl izomer p,p’-DDE (zakres stezen od 130 do 1310 ng/g tluszczu), który podobnie jak p,p’-DDT, ß-HCH oraz HCB (zakres stezen od 6,4 do 46 ng/g tluszczu) byl obecny we wszystkich badanych próbkach krwi. Sposród badanych polichlorowanych bifenyli, we wszystkich próbkach wykryto kongenery PCB-118, PCB-138, PCB-153 i PCB-180 (zakres stezen od 3,7 do 61 ng/g tluszczu). Sposród osmiu badanych estrów kwasu ftalowego, we wszystkich próbkach krwi wykryto ftalan di(2-etyloheksylu) (DEHP) – zakres stezen od 49 do 293 ng/g krwi i ftalan diizobutylu (DIBP) – zakres stezen od 10 do 63 ng/g krwi. Sposród pietnastu badanych perfluorowanych zwiazków alifatycznych, 6 wykryto we wszystkich próbkach (PFHxS, PFOA, PFOS, PFOSA, PFNA i PFDA), przy czym dominujacym przedstawicielem tej grupy substancji byl sulfonian perfluorooktanu (PFOS) – zakres stezen od 4,4 do 14 ng/ml krwi. Zbyt mala liczba przebadanych próbek nie pozwala na zanalizowanie potencjalnego wplywu róznych czynników na stezenia badanych substancji. Niniejsze badania potwierdzaja, ze czlowiek, jako jeden z elementów srodowiska zawiera w swoim organizmie te same zanieczyszczenia, których obecnosc stwierdza sie w otaczajacym nas powietrzu, wodzie, zywnosci, przedmiotach codziennego uzytku itd.

ABSTRACT
In June 2004, blood samples of fifteen volunteers were analyzed for presence of selected groups of chemical contaminants. The aim of this survey organized by WWF Poland (World Wildlife Fund) was highlighting the problem of man-made, persistent and bioaccumulative chemicals constantly present in surrounding environment and in our tissues. It was a part of European WWF “Detox” campaign supporting proposal of a new EU regulation that should lead to the identification and phasing out of the most harmful chemicals (known as REACH). Three laboratories in Czech Republic, Sweden and Belgium have analyzed blood samples for presence of the following groups of contaminants: organochlorine compounds (pesticides and polychlorinated pesticides), phthalates and perfluorinated aliphatic substances. The total number of single chemicals found in the blood samples was 25, that represents 64% of the 39 chemicals looked for. The average number of compounds found in the samples was 21 (from 19 to 22). Among organochlorine compounds analyzed, the predominant chemical found in the highest concentration was p,p’-DDE (range from 130 to 1310 ng/g of fat), which similarly like p,p’-DDT, ß-HCH, and HCB (concentrations ranging from 6.4 to 46 ng/g of fat) was present in every person’s blood. Among analyzed polychlorinated biphenyls, in all samples the following congeners have been present: PCB-118, PCB-138, PCB-153, and PCB-180 (concentratio ns ranging from 3.7 to 61 ng/g of fat). The two predominant phtalates from total eight analyzed present in all samples were di(2-ethylhexyl)phthalate (DEHP) (concentration range from 49 to 293 ng/g of blood) and diisobutyl phthalate (DIBP) (concentration range from 10 to 63 ng/g of blood). Among fifteen perfluorinated aliphatic substances analyzed, six have been present in each single sample (perfluorohexanesulfonic acid – PFHxS, perfluorooctanoic acid – PFOA, perfluorooctanesulfonic acid – PFOS, perfluorooctanesulfonylamide – PFOSA, perfluorononanoic acid – PFNA, and perfluorododecanoic acid – PFDA). The predominant compound in this class of contaminants was PFOS with the concentration ranging from 4.4 to 14 ng/ml of blood. The limited number of samples does not allow for making an analysis of potential impact of different factors on concentrations of particular contaminants in human blood. Results obtained in this survey confirm the ubiquitous contamination by a cocktail of hazardous chemicals of every person tested. Humans being a part of the environment are being contaminated with the same chemicals which are present in surrounding air, water, food, consumer articles, etc.