ABSTRACT

Background. Poland is a leading grower/producer of berries in Europe that are either eaten raw or processed. As well as berries this includes fruit such as grapes, strawberries and other small fruits. Testing for the presence of active substances in Plant Protection Products, (PPP), in such fruit is however important, as part of measures taken to minimise human intake. 
Objective. To determine the incidence of pesticide residues in berries harvested from South-Eastern Poland in 2009-2011. 
Material and methods. Chromatographic separation followed by analytical detection was performed on 250 samples of various test fruits using an accredited methodology: GC/ECD/NPD, together with spectrophotometric detection wherever necessary, according to PN-EN ISO/IEC 17025. As part of previous monitoring, 126 active substances were identified in 2009, 132 in 2010 and 153 in 2011; levels were compared to Maximum Residue Limits (MRLs). 
Results. Analyses showed that 46.4% of samples contained PPPs of which 4% exceeded the MRL. The most were found in raspberries, (58.8% of all tested), followed by 58.3% redcurrants, and gooseberries as well as 50% grapes. The most frequently found active substances of PPPs were pyrimethanil (15.6%), dithiocarbamates (12.4%), procymidone (8%), cyprodinil (5.6%) and difenoconazole (5.2%). The highest MRL exceedances were found in blackcurrants. Testing also revealed many examples of pesticides not recommended for the protection of specific crops: propiconazole in gooseberries, cyprodinil, flusilazole, iprodione, pyrimethanil in blackcurrants and folpet and captan in raspberries. Furthermore, active substances whose use in PPPs have been forbidden since 2008 were also detected, ie. endosulfan in blackcurrants and strawberries, fenitrothion in black and red currants as well as procymidone in raspberries, blackcurrants and strawberries. These data are consistent to those obtained from the whole of Poland and the European Union (EU). 
Conclusions. Most pesticides were present in raspberries, redcurrants, gooseberries and grapes of which fungicides were the most frequently detected. These results are in keeping with other similar studies.

STRESZCZENIE

Wprowadzenie. Polska jest liderem w produkcji owoców jagodowych w Europie, które są spożywane w postaci surowej i przetwarzanej. Do grupy tych owoców należą: winogrona, truskawki, owoce leśne i inne drobne owoce i jagody. Badania na obecność substancji aktywnych środków ochrony roślin (ś.o.r.) są bardzo ważne aby zminimalizować ich spożycie przez ludzi. 
Cel badań. Celem pracy było przedstawienie występowania pozostałości pestycydów w owocach jagodowych pochodzących z rejonu południowo-wschodniej Polski w latach 2009–2011. 
Materiał i metoda. Przebadano 250 próbek stosując akredytowane, wg PN-EN ISO/IEC 17025, metody badawcze: chromatograficzną (GC/ECD/NPD) oraz spektrofotometryczną. Program kontroli obejmował oznaczenie 126 substancji aktywnych w 2009 roku, 132 substancji aktywnych w 2010 roku i 153 substancji aktywnych ś.o.r. w 2011 roku. Uzyskane wyniki porównywano z najwyższymi dopuszczalnymi poziomami pozostałości (NDP). 
Wyniki. 46,4% przebadanych próbek zawierało pozostałości pestycydów, a przekroczenia NDP zanotowano w 4% próbek. Najwięcej pozostałości stwierdzano w malinach – 58,8% (wszystkich próbek malin), następnie w czerwonych porzeczkach – 58,3%, agreście i winogronie – 50%. Najczęściej wykrywano pozostałości fungicydów m.in. pirymetanilu (15,6% próbek), ditiokarbaminianów (12,4%), procymidonu (8%), cyprodynilu (5,6%) i difenokonazolu (5,2%). Największą liczbę przekroczeń NDP stwierdzono w czarnych porzeczkach. Badania wskazały na obecność pestycydów nie zalecanych do ochrony określonych upraw. Wykryto np. propikonazol w agreście, cyprodynil, flusilazol, iprodion, pirymetanil w porzeczkach czarnych, a także folpet i kaptan w malinach. Wykryto także substancje aktywne, których stosowanie w ś.o.r. jest zabronione od 2008 roku, tj. endosulfan w czarnych porzeczkach i truskawkach, fenitrotion w czarnych i czerwonych porzeczkach, procymidon w malinach, czarnych porzeczkach i truskawkach. Uzyskane wyniki badań korelują z danymi otrzymanymi z obszaru całej Polski oraz z Unii Europejskiej. 
Wnioski. Najwięcej pestycydów było obecnych w owocach malin, porzeczek czerwonych, agrestu i winogron. Najczęściej wykrywaną grupą pestycydów były fungicydy. Oznaczone ilości i rodzaje pestycydów w badanym materiale były porównywalne z wynikami badań podawanymi przez innych autorów.