STRESZCZENIE
Celem pracy było zbadanie wpływu bisfenolu A oraz skojarzonego działania promieniowania X i bisfenolu A na indukcję mikrojąder w retikulocytach krwi obwodowej i szpiku kostnego samców myszy. Myszy Pzh:Sfis przez 2 tygodnie napromieniano promieniowaniem X (0,05 Gy i 0,10 Gy) lub podawano im bisfenol A (5 mg/kg mc, 10 mg/kg mc, 15 mg/kg mc, 20 mg/ kg mc, 40 mg/kg mc) lub poddawano skojarzonemu działaniu obu czynników (0,05 Gy + 5 mg/kg mc BPA lub 0,10 Gy + 10 mg/kg mc BPA). Bisfenol A i promieniowanie X zastosowane osobno stymulowały powstawanie mikrojąder w retikulocytach szpiku kostnego i krwi obwodowej. Skojarzone działanie promieniowania X i bisfenolu A zwiększało częstość występowania mikrojąder w porównaniu do efektów notowanych w następstwie działania samego bisfenolu A. Niekiedy, szczególnie po zastosowaniu skojarzenia obu czynników w małych dawkach, efekty skojarzonego działania przewyższały również rezultaty uzyskane po działaniu samego promieniowania jonizującego. Promieniowanie jonizujące jest prawdopodobnie czynnikiem decydującym o pękaniu lub nierównomiernej dystrybucji chromosomów w wyniku skojarzonego działania z bisfenolem A, który jest słabszym mutagenem.

ABSTRACT
 The aim of the study was to estimate the effects of bisphenol A and combined exposure to X-rays and bisphenol A on the induction of micronuclei in the blood and bone marrow reticulocytes. Pzh:Sfis male mice were irradiated (0.05 Gy and 0.10 Gy) or/and treated with bisphenol A (5 mg/kg mc, 10 mg/kg mc, 15 mg/kg mc, 20 mg/kg mc, 40 mg/kg mc) or exposed to combination of both (0,05 Gy + 5 mg/kg mc BPA lub 0,10 Gy + 10 mg/kg mc BPA) for 2 weeks. Bisphenol A as well as ionizing radiation alone stimulated induction of micronuclei in peripheral blood and bone marrow reticulocytes. Combined exposure of X-rays and bisphenol A induced higher frequency of micronuclei compared to effect produced by BPA alone. Sometimes, especially after combined exposure to low doses of both agents, observed effects enhanced that obtained following exposure to X-rays alone. Ionising radiation is probably the agent which decided about damage and/or unequal distribution of chromosomes following combined exposure together with bisphenol A, which seems to be weak mutagen.